PISjournal – Trumpov čudan nastup na političkoj sceni ispunio je međunarodni prostor kontradikcijama i zabrinutostima. evropski
Situacija je možda adekvatna za političku aktivnost regionalnih sila,poput islamskog Irana, da se ciljano pozabave otklanjanjem izazova koji su štetni za njih.
U trenutnoj situaciji svjedočimo inicijativama zemalja i raznih državnih lidera,uz poprilično nekonvencionalne pristupe, diplomatskim telefonskim pozivima, posredništvom itd.
Inicijative se vežu za nekoliko bitnih tema poput:palestinske krize, sukoba u Ukrajini, promjena na zapadu Azije i u Euro-atlantskoj zoni, kao i u Euroaziji. Saudijska Arabija, Emirati i Katar su od nedavno pod fokusom kao predlagači ovih inicijativa.
Specijalna vojna operacija Rusije u Ukrajini iz februara 2022. bila je najbolja opcija za ulijetanje Evrope u naručje Amerike, iz perspektive odbrane i sigurnosti.
Ovakav rasplet je spasio i NATO od moždane smrti, ali sadašnja volja koju pokazuju vođe Bijele kuće i Kremlja pobuđuje predviđanja o povratku Evrope ka sigurnosnoj i odbrambenoj neovisnosti. Trokut London – Berlin – Pariz više nego ikada shvata nove uslove,dok javnost na “zelenom kontinentu” polemiše o snažnoj evropskoj vojsci sa budžetom od minimalno 800 milijardi eura! Treba reći kako iznošenje analiza na ovu temu najviše ovisi od toga kako će okončati ukrajinska kriza i o povratku Rusije na poziciju uspostave i obnavljanja odnosa sa Zapadom i Evropom.
Naravno, trenutno su sa obje strane poduzeti napori da se sukobi privedu kraju i započnu razgovori. Ipak, postizanje rezultata ovisi o političkoj volji liderstva dviju strana i od popuštanja maksimalističkih zahtjeva gospode Putina i Zelenskog.
U trenutku dok se Francuska priprema za organizaciju drugog iznuđenog zasjedanja šefova država za sigurnost i mir u Ukrajini, pregovori o prekidu sukoba u Ukrajini održavaju se u Rijadu. U takvim okolnostima, a na osnovu istraživanja Eurobarometra sprovedenog od strane Evropskog parlamenta u zimu 2025.godine, 66% evropskih državljana želi od EU snažniju ulogu u njihovoj zaštiti naspram svjetskih kriza i sigurnosnih prijetnji. Takav stav je izraženiji kod mladih. Na nacionalnom nivou najsnažniju zaštitu od Evropske Unije traži Švedska,sa čak 87%,dok su dvije zemlje sa začelja liste potraživanja Rumunija sa 47% i Poljska sa 44%.
U strukturalnom dijelu 62% stanovnika EU traži od parlamenta ovog tijela da igra bitniju ulogu, dok su glavni prioriteti vanjske politike ujednačeni. Odbrana i sigurnost su na 36% te konkurentnost sa 32% podrške javnosti. Na deset stanovnika EU njih 9 (89%) vjeruju kako zemlje članice moraju biti više ujedinjene u suočavanju sa aktuelnim svjetskim izazovima. Roberta Macola, u vezi sa objavom ankete Eurobarometra iz zime 2025.kaže kako dvije trećine Evropljana od EU žele izraženiju ulogu u garantiranju njihove sigurnosti.
Šefica Evropskog parlamenta vjeruje kako je to jasan znak za djelovanje, na koji će Evropa odgovoriti. Ona tvrdi da Evropa mora biti snažnija kako bi građani osjećali sigurnost.
Zabrinutost Rusijom na evropskom kontinentu, posebno među srednjim i manjim zemljama na istoku, na najvišem je mogućem nivou. Očekivanja građana EU dolaze u geopolitičkim uvjetima koji se velikom brzinom mijenjaju. Zato su 36% za odbranu i 32% za konkurentnost, ekonomiju i industriju, prioriteti kojima se EU treba posvetiti u jačanju svoje pozicije u svijetu. Nakon njih preostali prioriteti su energetska neovisnost 27%, prehrambena i poljoprivredna sigurnost 25%, i obrazovanje sa 23%. Ovaj podatak govori da su ekonomska i sigurnosna pitanja na vrhu tema koje građani EU kao prioritet postavljaju parlamentu. Takođe, uz inflaciju od 43%, rast životnih troškova se ističe kao prioritet iza čega slijedi odbrana i sigurnost EU – 31%. Borba protiv siromaštva i socijalne ugroženosti ima 31%,dok podrška ekonomiji i stvaranju novih radnih mjesta ima 29% podrške ispitanika.
Ideja o odbrambenoj nezavisnosti Evrope tema je polemika i kontraverzi unutar EU od početka trećeg tisućljeća, što ukazuje na slabost postojeće strukture EU i o operativnim komplikacijama u njenim tijelima. Pored toga, nestabilni oslonac na Ameriku na tlu Starog kontinenta je jedan od uzroka nastanka konsenzusa i volje za europeiziranjem odbrane. To samo po sebi uzrokuje mnoga razilaženja u stavovima i kontradiktornosti po pitanju strateških, vojnih i institucionalnih aspekata. Takođe je moguće prepoznati da neusklađenost i nedostatak strateškog plana zemalja članica,po pitanju ciljeva i dugoročne odbrambene strategije Evrope, uzrokuje da dosadašnje instance koje su formirane na ovom polju nemaju pretjeranu učinkovitost.
U principu, današnja odbrana Evrope još uvijek se većim dijelom oslanja na strategiju prisustva američkih snaga iz 1950.godine i na nuklearno oružje,kao sredstvo za odbijanje napada na ovaj kontinent. No, obzirom na Trumpovo djelovanje i njegove nekonvencionalne akte na međunarodnom planu tokom prva tri mjeseca u Bijeloj kući, posebno zbog njegove pretjerane bliskosti sa ruskim predsjednikom, očito je da američka odbrana evropskog tla, u političkom, strateškom i ekonomskom smislu za lidere mnogih evropskih zemalja, na čelu sa Francuskom i Njemačkom,postaje neizdrživa.
Takva situacija je uzrokovala nesuglasice među zemljama članicama Evropske unije. Sa jedne strane se nalaze članice koje zagovaraju isključivo evropsku odbranu,odnosno evropski blok Sjeverno-atlanskog saveza, dok se sa druge strane nalaze ostali koji bi da ostanu pod punim NATO protektoratom.
evropski evropski evropski
Ekskluzivno PISjournal
