Admir Lisica društva
Autor je magistar historije, istraživač u oblasti regionalnih političkih odnosa, međunarodnih politika i dijaspornih zajednica. Doktorant je na Fakultetu političkih nauka u Sarajevu.
PISjournal – Godine 1997, Milo Đukanović je dao značajnu političku izjavu u intervjuu za srpski nedjeljnik “Vreme” koja je označila prekretnicu u njegovoj političkoj karijeri.
Izjava koja se odnosi na Slobodana Miloševića jasno ukazuje na tadašnje distanciranje od politike tadašnjeg predsjednika SRJ. Đukanović je rekao:
„Danas je gospodin (Slobodan) Milošević čovjek prevaziđene političke misli, lišen sposobnosti strateškog gledanja na izazove koji stoje pred našom državom.“
Ova izjava ima dublje značenje jer se dešavala u kontekstu političkih sukoba između Đukanovića i tadašnjeg predsjednika Crne Gore, Momira Bulatovića, kao i napetih odnosa između Crne Gore i SR Jugoslavije (Srbije), koje su tada činile zajedničku državu. Ovaj politički raskid sa Miloševićem i distanciranje od politike koju je on zagovarao predstavljaju ključne momente u Đukanovićevom političkom razvoju. Đukanović je tada prepoznao potrebu za promjenama i strateškim pristupom izazovima sa kojima se Crna Gora suočavala. Njegova odluka da se distancira od tadašnjeg političkog vođstva i kritika Miloševićeve politike sugerišu na težnju ka demokratskim vrijednostima, nezavisnosti i samoopredjeljenju Crne Gore.
Ovaj politički korak bio je ključan za Đukanovićevu prvu izbornu pobjedu kao predsjednika Crne Gore 19. oktobra 1997. godine. Izbori su predstavljali podršku građana Đukanoviću i njegovom pristupu političkim promjenama. Odatle, Đukanović je postao ključni akter u procesima koji su vodili ka jačanju nezavisnosti Crne Gore u narednim godinama. Na osnovu ovih događaja, može se pretpostaviti da da Đukanovićeva politička karijera ne bi krenula istim putem da nije došlo do ovog političkog raskida. Izjava o Miloševiću i distanciranje od njegove politike postavile su temelje za Đukanovićevu dalju političku evoluciju i njegovu ključnu ulogu u sprovođenju političkih i potpunih demokratski promjena u Crnoj Gori.
U ovom periodu se stvara određeni vid poludemokratije, u kojoj je održan građanski red i mir u elementarnom obliku, te se ipak takvo stanje može opisati kao prelazno, u kojem Crna Gora nije imala političku samostalnost. Na putu demorkatizacije Crne Gore stajale su aspiracije Srbije, ali je ipak Crna Gora uspjela da do 2006. godine sazrije u društvo spremno za demokratsko samoopredjeljenje o svojoj budućnosti. Važno je istaći kako Srbija i Crna Gora uprkos turbulentnom odnosu u periodu od 1997. godine, uspjevaju da 2003. godine dogovore zajednički okvir djelovanja i formiranja državne zajednice Srbije i Crne Gore, koja je opstala do 2006. godine.
Veliki ispit za Đukanovića, Crnu Goru i demorkatsku zrelost cjelokupnog crnogorskog društva bio je referendum o nezavisnosti Crne Gore tokom 2006. godine, kada 55,5% građana odlučuje da želi nezavisnu Crnu Goru i izlazak iz dotadašnje državne zajednice sa Srbijom. Zanimljivo je da je za tu odluku bilo potrebno najamanje 55% glasova, što dokazuje da je bilo izuzetno nepredvidiv ishod referenduma. Bitno je istaći da su manjine, odnosno Bošnjaci Crne Gore, odigrali ključnu ulogu tokom referenduma, jer su masovno podržali nezavisnost Crne Gore, o čemu svjedoče rezultati glasanja iz Rožaja, Petnjice, Plava i drugih sredina u kojima su Bošnjaci većinsko stanovništvo.
Godinu dana nakon uspješno realizirano referenduma o nezavisnosti Crne Gore, veliki demokratski izazov nalazio se pred političkim strankama u Crnoj Gori koje su se morale dogovoriti o novom Ustavu. Velika podjeljenost među političkim strankama je tada isplivao na površinu, ali je u konačnici uz pomoć manjinskih naroda Ustav bio izglasan. Veliki napredat za demokratiju Crne Gore u tom trenutku bilo je implementiranje modernog građanskog Ustava Crne Gore. U preambuli Ustava stoji da je jedna od polaznih tačaka donošenja Ustava bila i „odlučnost da smo, kao slobodni i ravnopravni građani, pripadnici naroda i nacionalnih manjina koji žive u Crnoj Gori: Crnogorci, Srbi, Bošnjaci, Albanci, Muslimani, Hrvati i drugi, privrženi demokratskoj i građanskoj Crnoj Gori“.
Ovakvom proklamacijom je jasno istaknuto da je Crna Gora, sa ustavno-pravne strane, projektovana prvenstveno, kao građanska država ali je, istovremeno, uvažena činjenica da njeno nacionalno biće sačinjavaju pripadnici različitih naroda. Takođe, Članom 2 Ustava je istaknuto da je nosilac suverenosti u Crnoj Gori „građanin koji ima crnogorsko državljanstvo“ čime je, suštinski, Crna Gora utemeljena kao „građanska“ država. Ipak, čitavo peto poglavlje posvećeno je „posebnim manjinskim pravima“ koja se jemče manjinskim etničkim zajednicama, uz opasku da pripadnici manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica mogu koristiti ova prava „pojedinačno i u zajednici sa drugima“.
Smatramo da način na koji su formulisane ove odredbe akcentuje građanski koncept države ali i uvažava potrebu da se manjinskim narodima jemče korektivne mjere koje bi trebalo da im omoguće očuvanje kulture, političku participaciju i, posljedično, punu integraciju u crnogorsko društvo, bez rizika od asimilacije. U najširem značenju, moguće je izdvojiti sljedeća obilježja građanske države: „Garantovan i zaštićen civilizacijski korpus ljudskih prava i sloboda, vladavina prava, slobodni izbori, kontrolisana i smjenjiva vlast, nezavisno sudstvo, razvijena lokalna samouprava, politički pluralizam, otklon prakse da oligarhijske strukture daju ton vlasti, garantovana i zaštićena svojina.“
Nastojanje da Crna Gora unaprijedi demokratiju ogleda se i u tome da su dvije godine nakon proglašenja nezavisnosti podnijeli aplikaciju za članstvo u Evropsku uniju. Evropska komisija uručuje Upitnik Vladi Crne Gore. Crna Gora prosljeđuje odgovore i dodatne odgovore na Upitnik 9. decembra 2009. i 12. aprila 2010. godine. Nakon davanja pozitivnog mišljenja u novembru, Evropski savjet dodjeljuje Crnoj Gori status kandidata u decembru 2010. godine. Zvanični početak pregovaračkog procesa između Crne Gore i Evropske unije započeo je 29. juna 2012. godine. Ubrzani procesi koji se odvijaju od 2006. godine u Crnoj Gori naišli su i na razumijevanje NATO saveza, koji odobrava članstvo Crne Gore 2017. godine. Tadašnji ministar vanjskij poslova Crne Gore Srđan Darmanović uručio je ratifikacijske instrumente zamjeniku tajnika za politička pitanja Thomasu Shannonu na ceremoniji u State Departmentu. Svečanosti su prisustvovali i crnogorski premijer Duško Marković te glavni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg.
Bitno je istaći kako neposredno prije ulaska Crne Gore u NATO savez utjecaj Srbije ponovo stupa na scenu, a u vidu pokušaja državnog udara na dan izbora 2016. godine od strane nekoliko njenih državljana. Uoči izbora u Crnoj Gori 2016. Godine rusko-srpski agenti, uz pomoć unutrašnjeg srpskog elementa u Crnoj Gori, pokušali su izvršiti državni udar s ciljem preuzimanja vlasti i spreča-vanja ulaska u NATO. Da je planirana akcija bila izvršena uspješno, takav epilog doveo bi do građanskog sukoba u Crnoj Gori od kojeg ne bi bili pošteđeni ni ostali narodi koji su izrazili svoju opredijeljenost za demokratsku i nezavisnu Crnu Goru. U policijskoj akciji izvedenoj u danima pokušaja državnog udara uhapšeno je više pojedinaca iz Srbije, Rusije i Crne Gore.
U konačnici, 14 osoba iz tri države osuđeno je za državni udar od strane Suda Crne Gore na ukupno 67,5 godina, što dovoljno govori o težini počinjenog kriminalnog djela grupe koju su predvodili ruski tajni agenti Eduard Šišmakov i Vladimir Popov. Spomenuti ruski dvojac nikada nije izručen Crnoj Gori, što zvanična Moskva kategorično odbija.
društva društva društva društva društva društva društva društva
Ekskluzivno PISjournal
