PISjournal – Saudijska Arabija je u svom saopštenju izrazila podršku novom krugu nuklearnih pregovora između Irana i SAD-a u Omanu i naglasila da će uspješnost pregovora dovesti do podrške zajedničkim naporima za jačanje sigurnosti, stabilnosti i mira u regiji i svijetu.zaljeva
Pozitivan stav Saudijaca i drugih Arapa u regiji Perzijskog zaljeva o nuklearnim pregovorima (za razliku od prethodnihpregovora) ukazuje na strateške promjene njihove vanjske politike i veće zbližavanje s Iranom kako bi se prilagodili novom regionalnom geopolitičkom okruženju, posebno nakon događaja 7. oktobra i rata u Gazi.
Promjena strategije Arapa u regionu Perzijskog zaljeva je, prije svega, vezana za hegemonističku i garnizonsku politiku izraelskog režima u regionu nakon oktobarskih promjena i događaja koji smatra da se potpuna sigurnost može ostvariti jedino posezanjem za vojnim operacijama na cijeloj geografiji arapskog svijeta (između ostalog, okupacijom dijela sirijske teritorije) u stanju haosa.
U takvim okolnostima, regionalni Arapi, a posebno Saudijci, najboljom politikom za upravljanje i neutralizaciju monopolističkog i destruktivnog pristupa Tel Aviva smatraju balansiranje na regionalnoj i globalnoj političkoj sceni. Saudijska Arabija je i prethodno, s ciljem upravljanja politikomsebičnih interesa i dvosmislenosti SAD-a prema sebi, poput izostale reakcije Washintona na vojni napad na Aramco, poduzela političko i sigurnosno balansiranje u regionalnim i vanregionalnim odnosima (približavanje Rusiji i Kini), a jedan od rezultata bilo je jačanje saradnje s Iranom i Turskom.
Neki stavovi unutar Irana smatraju da su Saudijci i Arapi regije Perzijskog zaljeva uvijek nastavak američke politike u regionu i traže sučeljavanje i obračun s njima u okolnostima mogućeg izbijanja rata između Irana i SAD-a. Ali, regionalne okolnosti su se sada promijenile, a Arapi zaljevskog regiona su se promjenom strategije usresredili na balansiranje u vanjskoj politici radi obezbjeđivanja svojih interesa i nacionalne bezbjednosti. Upravo zato, trenutni nuklearni pregovori nude dobru priliku Iranu da iskoristi ulogu zaljevskih Arapa, posebno Saudijaca, s ciljem istovremenog „cjenkanja“ s Amerikom i Izraelom u procesu nuklearnih pregovora u korist vlastitih interesa.
Kao primjer, Saudijci imaju bliske ekonomske i prijateljske odnose s članovima Trumpove vlade i njegovim saradnicima, poput Witkoffa i Kushnera. Oni mogu podstaknuti američku vladu na saradnju s Iranom u korist regionalnog mira i sigurnosti, a kako bi to nadoknadili, obećati ekonomska ulaganja u Iranu i SAD-u.
Rastući ekonomski rast i razvoj Saudijske Arabije, a s tim i utemeljenje njenog položaja kao velike regionalne sile, kroz realizaciju ambicioznih planova Mohammeda bin Salmana, zahtijeva regionalnu stabilnost i, što je još važnije, povezivanje ekonomskog i tranzitnog lanca robe u regiji. S tog aspekta, Saudijci trenutnosmatraju da je hegemonistička i ratohušačka uloga Netanyahuovog režima u politici arapskogsvijeta upravo suprotna njihovim interesima. Iz perspektive Rijada, kao što je spomenuto na početku, najbolja politika za neutralizaciju i izolaciju nove regionalne uloge Izraela je pribjegavanje politici balansiranja i korištenja diplomatije.
Jedan od najosjetljivijih dijelova ovog kruga nuklearnih pregovora između Irana i SAD-a odnosi se na opštu filozofiju i logiku ulaska u pregovore i njegov uticaj na regionalni i globalni položaj Irana u trenutnim okolnostima. Iskustva povijesti međunarodnih odnosa nas uče da civilizacijske države (poput Irana) u okolnostima haosa nastoje da usvajanjem interaktivnih stavova i uz pomoć instrumenata aktivne diplomatije, prilagode položaj svoje uloge i moći s dinamičnom geopolitičkom atmosferom u regionu i svijetu i na taj način osiguraju svoje državne interese i bezbjednost uz najniže troškove.
Bez sumnje, razuman nuklearni sporazum bi podigao nivo regionalne moći i povećao stratešku vrijednost Teherana u svjetskoj politici iranskim balansiranjem međunarodnih odnosa, posebno s Rusijom, Kinom i Evropom. Još važnija tačka takvog sporazuma je da on pruža tendenciju ka “regionalnom jedinstvu” radi postizanja mira i sigurnosti kroz balansiranje odnosa sa vanregionalnim silama. Usljed toga, trenutni hegemonistički i militaristički ciljevi izraelskog režima u regionu u velikoj mjeri bi bili neutralisani.
Zapravo, nuklearni pregovori pružaju dobru priliku za konsolidaciju interesa Irana i arapskih zemalja Perzijskog zaljeva o regionalnim pitanjima s ciljem neutralizacije izraelske prijetnje i upravljanja interesnom ulogom Sjedinjenih Država. Tradicionalna briga arapskih vlada je izazov koji po njihove režimepredstavljaprisustvo paravojnih snaga koje podržava Iran.Međutim, te snage se trenutno integriraju u vojne i sigurnosne strukture svojih država i teoretski preispituju svoju regionalnu ulogu.
U takvim okolnostima, zabrinutost regionalnih Arapa je fokusirana na hegemonističku ulogu Izraela, koji koristi američku tehnologiju i imunitet. Iz te perspektive, Arapi iz regije Perzijskog zaljeva za Iran predstavljaju dobru priliku za pregovore, a ne prijetnju.
Ekskluzivno PISjournal
