PISjournal – Prema nedavnom izvještaju POLITICO-a, tokom Svjetskog ekonomskog foruma u Davosu 2020. godine, tadašnji američki predsjednik Donald Trump je na privatnom sastanku sa predsjednicom Evropske komisije, Ursulom von der Leyen izjavio sljedeće: „Morate shvatiti da ako Evropa bude napadnuta, mi nikada nećemo doći da vam pomognemo i da vas podržimo, i usput da Vam kažem, NATO je mrtav, a mi ćemo otići, izaći ćemo iz NATO-a.” vjeruje
Trump je to rekao pred evropskim komesarom za unutrašnje tržište Thierryu Bretonu, koji je također bio tamo,na sastanku i pred bivšim evropskim komesarom za trgovinu Philom Hoganom. Breton je još i dodao: “To je bio veliki poziv za buđenje… Tako da sada više nego ikad znamo da smo sami, naravno.” Ova priča se spominje u kontekstu Bretonovih ogromnih ulaganja u evropsku odbrambenu industriju jer kako on smatra,sat otkucava i misleći na Trumpa, izjavljuje: “Potencijalni kandidati nas podsjećaju da se sami moramo pobrinuti za odbranu EU.”
Breton, koji je, također, odgovoran za odbrambenu industriju Evropske unije, želi povećati Evropski program za ulaganje u odbranu (EDIP) na 3 milijarde eura – 1,5 milijardi je već namijenjeno. Očekuje se da će to biti predloženo uz Evropsku strategiju odbrambene industrije (EDIS). Međutim, Bretonov dugoročni cilj jeste ogroman odbrambeni fond od 100 milijardi eura.
Breton favorizuje tako ogromna ulaganja kako bi se povećao proizvodni kapacitet odbrambene industrije EU, u kontekstu tekućeg sukoba u Ukrajini. “Loša vijest” (za neke) je da bi se trenutna konfrontacija mogla završiti prije nego što se očekuje, s najvišim ličnostima zapadnog establišmenta koji pozivaju na “sporazum zemlja za mir”, dok ruski i ukrajinski generali navodno pregovaraju o miru, “ sa ili bez Zelenskog.”
Kontinentalnoj odbrani Evrope, u svakom slučaju, treba više milijardi eura, međutim ono što bloku nedostaje jeste zajednički pravni i birokratski okvir. Štaviše, jednostavno ne postoji zajedničko tržište odbrane EU. Naravno, uz političku volju, sve se to može dogovoriti, u smislu političkog okvira, zakonodavstva i sporazuma – iako ne brzo jer bi to zahtijevalo intenzivnu evropsku koordinaciju. Međutim, postoji osnovni problem, materijalnije prirode, a to je deindustrijalizacija. I to bi se moglo riješiti. Ili možda ne?
Kao što sam ranije napisao, za zapadnu Evropu, samo „ponovno naoružavanje“ bi zahtijevalo da se ona reindustrijalizuje,a to je ono čemu su se SAD uvijek protivile. U stvari, kad god Evropljani pokušaju artikulirati industrijsku politiku, Washington se uključuje. Kao što su Sophia Besch (saradnica Carnegie Endowment for International Peace) i Max Bergmann (bivši član američkog osoblja za planiranje politike) napisali u martu prošle godine, kada je EU napravila svoj planove za nove sisteme naoružanja, tadašnji američki ministar odbrane Jim Mattis (pod Trumpom), snažno se usprotivio i snažno lobirao da američke kompanije “imaju pristup bijednim EU fondovima”. To se nikako nije promijenilo sa sadašnjom administracijom Joea Bidena, koja je naporno radila na održavanju američkog pristupa tržištu odbrane evropskog kontinenta.
Čitava evropska (ogromna) inicijativa o subvencijama o kojoj se raspravlja od novembra 2022. godine, zapravo se pojavila u kontekstu rata za subvencije, kako bi se suprotstavila paketu subvencija Joea Bidena koji je u osnovi imao za cilj zbrisati konkurentsku evropsku industriju. Toliko o transatlantskom prijateljstvu i partnerstvu! Sjevernoameričko-evropsko “prekidanje” proteže se na energetske interese, kao što sam napisao – i na sam sukob u Ukrajini, koji uvelike šteti Evropi nakon Sjevernog toka, dok koristi američkim proizvođačima oružja.
Stoga nije ni čudo što je Emmanuel Todd (francuski antropolog, politikolog i historičar na Nacionalnom institutu za demografske studije u Parizu), jedan od glavnih francuskih intelektualaca, upravo izjavio da bi „nestanak Sjedinjenih Država bio najbolja stvar koja bi se mogla desiti Evropi.”Todd također dodaje: „Jednom kada Sjedinjene Države pristanu da se povuku iz svog carstva, iz Evroazije i svih onih regiona u kojima održavaju sukobe,iako će se ljudi plašiti za svoju sigurnost jer će misliti šta će biti s nama kada SAD odu,desit će se suprotno-mi ćemo zapravo biti u miru!”
Treba imati na umu da se i sama Francuska (pod generalom Charlesom de Gaulleom) povukla iz takozvane integrirane vojne strukture NATO-a 1966. i čak protjerala sve štabove i jedinice na svojoj teritoriji. A Parizu su u stvari bile potrebne 43 godine da promijeni kurs: predsjednik Nicolas Sarkozy je bio taj koji je okončao „udaljavanje“ svoje zemlje od organizacije 2009. godine.
Danas, dok ideja “strateške autonomije”, koju promoviše francuski predsjednik Emmanuel Macron, dobija na zamahu u zapadnoj Evropi, neki se pitaju da li bi Pariz i Berlin mogli odvesti kontinent prema takvoj autonomiji – i dalje od svog atlantskog “saveznika”. To je još uvijek daleko.
Još od kraja Drugog svjetskog rata, Evropa se oslanjala na Washington za sigurnost, dok se oslanjala, barem do 2022., na Moskvu za gas. Takva je bila latentna geostrateško-geoekonomska kontradikcija unutar evropskog bloka i takva je, da tako kažem, evropska tragedija.
Da ponovimo, Evropi je potrebna reindustrijalizacija. Da bi to postigla, potrebni su joj ruski energenti. Trgovinske veze koje se odnose na naftu i gas su, na kraju krajeva, u velikoj mjeri diktirane geografijom, a ne samo političkom voljom. Teška istina je da je rusko-evropska energetska saradnja uvijek bila uzajamno korisna strateška stvar za ove dvije strane. Američka agenda je zauzvrat bila da poremeti bilo kakvu takvu evroazijsku saradnju, a kao primjer toga koliko daleko je Washington spreman da ide jesu nejasne okolnosti eksplozije Sjevernog toka. Ovo, imajte na umu, nije „teorija zavjere“: prema novinaru Seymouru Hearshu dobitniku Pulitzerove nagrade, postoji dobar razlog da se vjeruje da su to učinili Amerikanci, kao što je i sam Joe Biden obećao prošle godine, 7. februara: „Ako bi Rusija izvrši invaziju… više neće biti Sjevernog toka 2. Mi ćemo ga okončati.”
Dok se zapadni mediji fokusiraju na to da je Rusija “prijetnja” s “imperijalnim” apetitom koji bi mogao predstavljati opasnost za samu zapadnu Evropu, američki politikolog John Mearsheimer piše da su “Rusija i Ukrajina bile uključene u ozbiljne pregovore o okončanju rata u Ukrajini odmah nakon što je počeo 24. februara 2022. … svi koji su uključeni u pregovore shvatili su da je odnos Ukrajine sa NATO-om ključna briga Rusije… da je Putin bio sklon osvajanju cijele Ukrajine, ne bi pristao na ove pregovore.” Glavno pitanje je, naravno, uvijek bilo širenje NATO-a.
Kada se sve uzme u obzir, kako tvrdi Arnaud Bertrand, francuski poduzetnik i komentator ekonomije i geopolitike, bilo bi primamljivo pretpostaviti da je bivši američki predsjednik predao EU svoju stratešku autonomiju „na srebrnoj tacni– to jest, ako je priča Thierryja Bretona o Trumpu u Davosu vjerodostojna. U ovom scenariju onda bi se činilo, kako Bertand kaže, da su evropski lideri zauzvrat molili Trumpa da ostanu puki “vazali”.
