PISjournal – Republika Gruzija, površine 69.700 km² i populacijom od 3,7 miliona stanovnika, s glavnim gradom Tbilisijem, najvažnija je kavkaska republika po geografskoj, kulturnoj i ekonomskoj raznolikosti.
Zemlja sa zapada graniči s Crnim morem, čije su lijepe obale s velikim rekreacijskim kompleksima u sovjetskom razdoblju bile turističko središte. Sjeverne granice Gruzije odgovaraju Velikom kavkaskom gorju, čiji vršni greben čini granicu između Rusije na sjeveru i Gruzije na jugu.
Tokom stoljeća, Gruzija je bila meta konkurencije Irana, Osmanlija i Rusije, a u XIX stoljeću Rusija je svojim pohodima na jug i ratom s Iranom pripojila Gruziju zajedno s Armenijom, Širvanom i Bakuom sjeverno od rijeke Aras. Od davnina, a posebno u razdoblju Ruskog Carstva, Tbilisi je bio političko, vojno, kulturno i znanstveno središte Kavkaza te sjedište carske uprave i prvi dio južnog Kavkaza koji se 1801. godine pridružio Ruskom Carstvu.
U razdoblju Sovjetskog Saveza, sovjetske vojne baze u Tbilisiju i na južnim i zapadnim granicama Gruzije su bile aktivne tokom Hladnog rata protiv NATO-a. Nakon raspada Sovjetskog Saveza i proglašenja neovisnosti, nova republika se suočila s unutarnjim sukobima, separatizmom i narušavanjem teritorijalnog integriteta i nacionalnog jedinstva te je i dalje pogođena štetnim posljedicama razdvajanja dviju regija.
Tbilisi, glavni grad Gruzije smješten u kavkaskom središtu, ima iznimnu važnost; strateško raskršće koje povezuje Evropu i Aziju. Od izlaska iz Sovjetskog Saveza i proglašenja neovisnosti 1991. godine, Gruzija je ponovno postala arena suprotstavljenih interesa velikih sila. Njegova geopolitička važnost, zbog prolaska transportnih koridora između Evrope i Azije (Trasa koridor), naftovoda i plinovoda te željezničkih pruga, iznimno je vrijedna za Evropu, Središnju Aziju i Kinu. Stoga Gruzija ima ulogu vrata kroz koja su isprepleteni ekonomski interesi Evrope, Rusije, Središnje Azije i Kine.
Istovremeno, zemlja je imala napete odnose sa sjevernim susjedom, Rusijom. Napeti odnosi s Rusijom započeli su nakon „Ružičaste revolucije“ 2003. godine i podrške Moskve separatističkim regijama Abhazije i Južne Osetije, što je dovelo do kratkog rata 2008. godine. Od avgusta 2008., ove dvije regije na jugu Rusije su pod ruskom vojnom okupacijom i formirale su samoproglašene vlade koje imaju diplomatske odnose s Rusijom. Ta situacija traje do danas.
Vlada Gruzije, iznoseći pitanje separatizma i okupacije teritorija od strane Rusije na međunarodnim forumima, nije postigla značajan uspjeh. Gruzija je u određenim godinama bila među zemljama s najvišim indeksom transparentnosti. Zemlja je jedna od preostalih bivših sovjetskih republika koja teži ujedinjenju s Evropom i članstvu u Evropskoj uniji.
Politički i kulturni život, posebno u znanstvenim i sveučilišnim centrima, je usmjeren prema evropskoj kulturi i udaljavanju od ruskog uticaja. Gruzija je u određenim razdobljima pokazivala interes za članstvo u NATO-u, no zbog odvajanja dviju regija i narušavanja teritorijalnog integriteta, to nije bilo moguće. Položaj zemlje kao tranzitne tačke, prisutnost stranih intervencionističkih aktera i loše ekonomske prilike zbog napetosti između vlade i naroda izazvali su političke tenzije u Gruziji.
Od ruske invazije na Ukrajinu 2022. godine, vlada Gruzije se udaljila od Zapada i uspostavila bliže odnose s Rusijom, što je stvorilo podjele među političkim strankama i civilnim grupama. Vladajuća stranka „Gruzijski san“ postaje sve autoritarnija i donosi zakone po uzoru na ruski model koji ciljaju medije i nevladine organizacije finansirane iz inostranstva.
Godine 2023. Gruziji je dodijeljen status kandidata za EU, no put prema članstvu je nesiguran jer su čelnici EU-a istaknuli da zakon o medijima predstavlja „povlačenje“ Tbilisija.
Od spornih parlamentarnih izbora 2024. godine zemlja svjedoči stalnim demonstracijama. Prema tom zakonu, mediji i nevladine organizacije koje primaju više od 20% sredstava iz inostranstva moraju se registrirati kao „organizacije koje djeluju u korist strane sile“ i podložne su strogoj reviziji ili kaznama.
Glavni izvori napetosti u Gruziji odnose se na parlamentarne izbore, na kojima je Mikhail Kavalashvili, bivši nogometaš Manchester Cityja, u decembru 2024. godine imenovan spornim putem predsjednikom parlamenta. On je član vladajuće stranke „Gruzijski san“ koja postaje sve autoritarnija i bio je jedini kandidat za tu poziciju.
Predsjedništvo Kavalashvilija nije priznato od strane opozicije i bivše predsjednice Salome Zourabichvili. Oni tvrde da izborni kolegij koji je izabrao Kavalashvilija nije bio legitiman zbog izbornih prevara na parlamentarnim izborima u oktobru 2024. godine. Salome Zourabichvili odbija napustiti funkciju te je izjavila: „Ovdje sam i ovdje ću ostati.“ Ona je izbor Kavalashvilija nazvala „provokativnim“ i „imitacijom“.
Postoje razlike s Vladom oko podrške Ukrajini u ruskoj agresiji, odnosa s EU i zakona o „stranim faktorima“.
Rezultati izbora u oktobru 2024. godine prema izbornoj komisiji daju apsolutnu većinu od 54% vladajućoj stranci „Gruzijski san“, dok izlazne ankete nezavisnih medija pokazuju pobjedu četiri opozicijske stranke. Izborni promatrači se žale na „nepošten teren“ i navode da nepravilnosti mogu uticati na rezultat. SAD i EU podržavaju zahtjeve za nezavisnim istraživanjem. Kubakhidze odbacuje optužbe za izborne prevare i nasilje tvrdeći da se „nered događa svugdje i u svakoj zemlji“.
Prije izbora, milijarder osnivač stranke „Gruzijski san“ Bidzina Ivanishvili je iznio anti-zapadne izjave i optužio nepoznatu „stranku svjetskog rata“ da želi uvući zemlju u rat u Ukrajini. Njegove neutemeljene tvrdnje su izazvale zabrinutost zbog povratka Gruzije pod ruski uticaj nakon petodnevnog rata 2008. godine. Ruski komentatori su pobjedu stranke „Gruzijski san“ protumačili kao znak približavanja Tbilisija Moskvi.
Deseci hiljada demonstranata protiv vlade su se okupili 4. oktobra 2025. godine na Trgu slobode u Tbilisiju protiv lokalnih izbornih rezultata. Iako su najveći blokovi opozicije bojkotirali izbore, neki su lideri obećali „mirnu revoluciju“. Nekoliko demonstranata je uhapšeno od strane specijalne policije, među kojima je i poznata operska pjevačica i aktivistica Pata Borchuladze koja je pročitala izjavu „Moć se vraća narodu“ i proglasila vladu „nelegitimnom“. Iskustvo Ružičaste revolucije 2003. godine, koja je dovela do svrgavanja Eduarda Ševardnadzega, dalo je demonstrantima nadu u uspjeh. Najbolje rješenje je dijalog i pronalaženje kompromisa između vlade i opozicije.
Ekskluzivno PISjournal
