PISjournal – Jačanje nacionalističkih, zapravo nacionalsocijalističkih, simbola u Ukrajini ogleda se u ideji čiste Ukrajine, ideje jedne zemlje, jedne nacije, jednog naroda. Nekoliko organizacija koje su propagirale ultra desne političke ideje prerasle su u paravojne formacije koje su učestvovale u borbama na istoku ove zemlje od 2014. godine.
Jedna od takvih je Azov, organizacija i paravojna formacija koja je učestvovala u ratnim operacijama u Donbasu, a čiji članovi se najčešće uopšte ne ustručavaju da iskažu svoju ideološku pripadnost nacističkim idejama i simbolima.
Osim Azova, poznate su i organizacije C14, zatim partiji bliska „Sloboda“ koja je dio ukrajinskog parlamenta. Svoje članstvo najčešće regrutuju među navijačkim grupama poznatih klubova poput Dinama iz Kijeva, Šahtjora iz Donjecka ili Metalista iz Harkova. Članovi ovakvih grupacija nisu samo Ukrajinci, već dolaze i regrutuju se iz više desetina različitih zemalja svijeta, te Ukrajina postaje centar neonacističke ideologije.
Ne treba zaboraviti ni organizaciju Tornado koja je raspuštena i čiji su članovi, njih nekolicina, donekle procesuirani za zločine, ubistva i silovanja, tokom sukoba koji traju od 2014. godine, dok se ostatak ratobornog članstva prelio u Azov i druge militantne organizacije.
Tu je takođe, „24. jurišni bataljon Aidar“ koji je zvanično postojao oko godinu dana, prije nego je raspušten krajem 2015. godine.
Azov je nastao kao organizacija ekstremno desnog ideološkog spektra, formirana kao parapolicija sačinjena od volontera, koja je učestvovala i u majskim demonstracijama i kontrademonstracijama 2014. godine u Odesi, kada je u sukobima između pro i anti kijevskog Majdana stradalo više stotina ljudi, dok je u sukobima od 2014. godine više od 14.000 ljudi izgubilo živote.
Nakon toga primljeni su pod okrilje ukrajinske nacionalne garde, te učestvovali na bojištu kod Mariupolja, odakle su potisnuli proruske snage i taj grad se smatra jednim od njihovih najsnažnijih uporišta. Sada su potpuno legalni dio Ukrajinskih vojnih snaga.
Grb i glavni simbol im predstavljaju dva ukrštena slova, ćirilično I (И) i latinično N, što bi po njihovom objašnjenju trebalo da predstavlja i znači Nacionalna ideja, te navodno nema povezanosti sa oznakom Wolfsangel.
Iako se trude da svoju ideju ne dovode u direktnu vezu sa njemačkim nacizmom, već sa antikomunizmom i nacionalnom osvješćenošću, ne poriču da dio članstva i dalje gaji iskonske nacističke ideje rasne supremacije, antisemitizma i etnički čiste Ukrajine.
Sa pohvalama i odlikovanjima koje im je uputio bivši predsjednik Petro Porošenko uz riječi „ovo su naši najbolji ratnici“, ova jedinica zauzela je visoko mjesto u hijerarhiji vojnih trupa u Ukrajini.
Osnivač i prvi vođa bataljona je Andrij Bilecki koji je jedan od pokretača Patriota Ukrajine i Nacional-socijalističke skupštine koja okuplja više organizacija desno orijentisanih ekstremista. Bio je poslanik u nacionalnoj skupštini do 2019. godine, a poznat je po rečenici da je zadatak Ukrajine da „povede bijele rase svijeta u posljednjem krstaškom ratu … protiv Untermenschen-a (inferiornih rasa) predvođenih semitima“. Ovu rečenicu kasnije je pokušavao da opovrgne tvrdnjom da nije nacist i antisemit.
Trenutno se, sudeći po Youtube objavama, Bilecki nalazi u Mariopolju zajedno sa velikim brojem svojih saboraca iz Azova, a smatra se da je on jedna od glavnih meta koje je označio mnogima omraženi ruski predsjednik Vladimir Putin.
Al Jazeera o Azov bataljonu otkriva da su ljudi iz organizacije tokom 2018. godine pokrenuli ulične patrole pod nazivom Nacionalna družina, kako bi se obnovio „red“ u Kijevu, te da su ove grupe zapravo služile za progon Roma i LGBT osoba.
Kršenja ljudskih prava i ratni zločini
Izvještaj Kancelarije visokog komesara Ujedinjenih nacija za ljudska prava (OCHA) iz 2016. godine optužio je puk Azov za kršenje međunarodnog humanitarnog prava.
Izvještaj detaljno opisuje incidente u periodu od novembra 2015. do februara 2016. godine u kojima je Azov upadao u civilne zgrade raseljavajući stanovništvo nakon pljačke privatne imovine. U izvještaju je bataljon također optužen za silovanje i mučenje zatočenika u regionu Donbasa.
SAD uvele pa poništile zabranu za Azov
U junu 2015. godine i Kanada i Sjedinjene Države objavile su da njihove sopstvene snage neće podržavati ili obučavati puk Azov, navodeći njegove neonacističke veze.
Sljedeće godine, međutim, SAD su ukinule zabranu pod pritiskom Pentagona.
U oktobru 2019. godine je 40 članova američkog Kongresa, na čelu sa predstavnikom Maxom Roseom, potpisalo pismo u kojem su pozvali State department da proglasi Azov „stranom terorističkom organizacijom“, ali bezuspješno.
Transnacionalna podrška Azovu je široka, a Ukrajina se pojavila kao novo središte krajnje desnice na svjetskom nivou. Dokumentovano je da se muškarci, ali i djevojke, sa tri kontinenta pridružuju Azov jedinicama za obuku kako bi stekli borbeno iskustvo.
Za Facebook, Azov su zabranjeni teroristi kojima je sada istekla zabrana
Godine 2016, Facebook je prvi put označio puk Azov kao „opasnu organizaciju“. U skladu sa politikom kompanije o opasnim pojedincima i organizacijama, Azov je zabranjen na njenim platformama 2019. godine. Grupa je stavljena pod Facebookovu oznaku prvog kruga (Tier 1), koja uključuje grupe kao što su Ku Klux Klan i ISIL (ISIS). Korisnici koji se bave pohvalama, podrškom ili predstavljanjem grupa iz prvog kruga zabrane su takođe zabranjeni.
Međutim, 24. februara, na dan kada je Rusija pokrenula svoju invaziju, Facebook je poništio zabranu, rekavši da će dozvoliti pohvale za Azov.
– Za sada pravimo mali izuzetak za hvaljenje puka Azov isključivo u kontekstu odbrane Ukrajine, ili o njihovoj ulozi kao dijela ukrajinske nacionalne garde. Ali nastavljamo da zabranjujemo svaki govor mržnje, simboliku mržnje, hvaljenje nasilja, opšte pohvale, podršku ili predstavljanje puka Azov i bilo koji drugi sadržaj koji krši standarde naše zajednice – rekao je portparol matične kompanije Facebook, Meta, za Business Insider.
Da li Facebook također učestvuje u misiji potpunog legitimiteta i legaliteta Azova na način da neće tolerisati njihove nasilne objave u trenutku dok sa ostalim Ukrajincima brane zemlju od napada Ruske Federacije? Da li to znači da je Azov kroz medijsku prizmu sa Zapada prešao put od nacionalsocijalističkog do narodnooslobodilačkog pokreta u samo nekoliko mjeseci?!
„Dok korisnici Facebooka sada mogu da hvale svaku buduću akciju na bojnom polju vojnika Azova protiv Rusije, nova politika napominje da je ’svaka pohvala nasilja’ koju je grupa počinila i dalje zabranjena, te je nejasno kakvu vrstu nenasilnog ratovanja kompanija očekuje“, piše The Intercept.
Posljednjih dana, od kada je počeo ruski napad na Ukrajinu na društvenim mrežama mogu se naći uglavnom proukrajinski video snimci koji pokazuju uništene ruske konvoje, letjelice i zarobljene vojnike. Rjeđe se mogu vidjeti i provjeriti snimci zločina i prijetnji koje dolaze od paravojnih jedinica Ukrajine, te ih sve, i sa jedne i sa druge strane, treba uzeti sa određenom dozom rezerve.
Azov dječiji kamp
Azov je, dakle, nastao u nedostatku ljudstva u vojnim i policijskim službama nakon Majdana, te su civili bili obučavani na ivici teritorijalne odbrane i terorističkih organizacija pod okriljem države. Da su svoju misiju shvatili i više nego ozbiljno, može se vidjeti kroz organizaciju dječijih ljetnjih kampova u kojima obučavaju djecu vojnim vještinama, između ostalog i rukovanjem oružjem ili barem njihovom imitacijom, uz patriotske pjesme i mržnju prema Rusiji i ruskom narodu.
– Djeca ne poznaju koncept rata, ali mi smo tu da im objasnimo šta to znači – kaže pripadnik bataljona Azov koji je angažovan na obuci maloljetnika.
Na snimku koji je objavio američki NBC može se vidjeti sa koliko strasti se djeca od malih nogu profilišu u buduće borce Azova, te je zaista zastrašujuće kada se pomisli na prethodnu odrednicu Vladimira Putina – denacifikacija Ukrajine, odnosno koliko će bolan biti taj proces shvatajući koji je broj djece i omladine koja vjeruje u ovu ideologiju.
– Ja nisam ljevičar, nisam komunista. Nisam nacista, niti fašista. Ja sam nacionalista svoje Ukrajine – riječi su mladića koji očigledno organizuje ovakve kampove.
Ruski napad potencijalno raspiruje neonacistički uticaj kroz patriotska osjećanja Ukrajinaca
Slične grupe se mogu vidjeti i na ulicama po gradovima Srbije, ali i ostalih evropskih metropola. Tužno je što desničari širom Evrope mržnju prema drugim narodima, religijskim grupama, kao i osobama homoseksualnog opredjeljenja kriju kroz isticanje svojih patriotskih osjećanja.
SAD i druge zemlje Zapada za sada podržavaju ukrajinske vlasti, Azov i druge organizacije ovog tipa dok se akcija Rusije i ulazak u Ukrajinu oštro osuđuje sa pratećim ekonomskim i svim mogućim sankcijama.
Jasno je da napad koji je naredio Putin može izazvati i dodatno raspirivanje, odnosno povećati popularnost ovih neonacističkih grupa, naročito ukoliko ova „specijalna operacija“ bude potrajala mnogo duže nego što je sa ruske strane prevashodno planirano.
